Niels van Nieuw Amerongen was ruim 4 jaar plv. lid van de Accountantskamer.
Hij is Kreston Netherlands hoogleraar MKB Accountancy aan Nyenrode Business Universiteit. Daarnaast is hij in partnerverband werkzaam als senior consultant en trainer van accountants bij V&A accountants-adviseurs.

Niels was bij zijn benoeming tot tuchtrechter bij de Accountantskamer ruim 10 jaar in de praktijk werkzaam als openbaar accountant en heeft zich onder andere bekwaamd op het terrein van de wettelijke controle. Ook heeft hij een promotieonderzoek gedaan naar de invloed van verschillende typen ervaring op de implementatie van de Business Risk Audit methodologie en zijn de nodige publicaties over het vak van accountant van zijn hand verschenen. Na zijn benoeming tot hoogleraar heeft hij zijn nevenfunctie als tuchtrechter medio 2022 beëindigd. 

Welke verwachting had je toen je als accountantslid bij de Accountantskamer begon en bleek deze te kloppen?
Een goede vraag, dat is nu ruim vier jaar geleden, ik moet dus even terug in de tijd. Enerzijds zag ik er een beetje tegenop, de Accountantskamer is een fenomeen en boezemt bij menig accountant angst in. Zwolle, daar wil je niet naar toe. Anderzijds, voelde ik mij vereerd. En zag ik er naar uit om, buiten mijn comfortzone, met het juridische vakgebied te maken te krijgen en van daaruit nieuwe inzichten te ontwikkelen. Die verwachting is meer dan uitgekomen. Zelfs zodanig dat ik tegenwoordig wel eens zeg: wil je een űber-leerzame dag beleven, ga dan eens op de publieke tribune in Zwolle zitten.

De gang naar “Zwolle” wordt inderdaad door accountants gevreesd. Begrijp je de angst?
Die angst is zeker begrijpelijk. Een zitting is een soort publiek examen, je moet verantwoording afleggen en een fout(je) is snel gemaakt. Het heeft iets van een trauma impact op accountants. Een collega in het vak raadde me aan het begin van mijn werk voor de Accountantskamer aan om te letten op de bejegening. De training ‘processuele vaardigheden’ die ik bij de start heb gevolgd sloot daar goed op aan. 

Wat zou volgens jou in de gereedschapskist van een tuchtrechter aanwezig moeten zijn?
Een goede luisterhouding, doorvragen als iets niet duidelijk is en uitstel van je oordeel/mening. Allemaal elementen van de professioneel kritische instelling, de PKI van de accountant, maar dan in de overtreffende trap. 

In hoeverre kwam je praktijk- en wetenschappelijke ervaring je van pas in deze functie?
Mijn praktijkervaring bracht veel kennis op het gebied van context en toepassing van wet- en regelgeving, dat hielp om tuchtklachten in perspectief te zien. Mijn wetenschappelijke ervaring is minder goed tastbaar, maar was wel degelijk relevant. Het heeft me analytischer gemaakt, waardoor ik meer elementen met elkaar in verband kan brengen. Mijn wetenschappelijke, nieuwsgierige grondhouding hielp mij bij de waarheidsvinding en het luisteren naar en leren van collega’s uit andere disciplines. Verder heb ik geprobeerd om een klacht niet als op zichzelf staand te beschouwen maar aan te sluiten bij eerdere uitspraken waarbij aan verdere jurisprudentie kon worden bijgedragen. Bij dit alles past uiteraard ook nederigheid, want een zitting en het maken van de uitspraak doe je niet alleen, juist niet zou ik zeggen, je doet het met elkaar als kamer. Het ‘raadkameren’ door accountants en rechterlijke leden heb ik dan ook als zeer waardevol ervaren.

De Accountantskamer behandelt klachten over de beroepsuitoefening door accountants. Het doel is het bevorderen van een goede beroepsuitoefening en het herstellen van het vertrouwen van het publiek daarin. Wordt dat doel volgens jou met de uitspraken bereikt?
Het is een behoorlijk ambitieus doel, waaraan niet alleen de Accountantskamer bijdraagt maar bijvoorbeeld ook de AFM. Per saldo ben ik positief gestemd over de realisatie. Op veel kantoren worden regelmatig uitspraken van de Accountantskamer behandeld, “ter leering ende vermaeck”. Geen leedvermaak, maar het is wel makkelijker om te leren van fouten van anderen, ook van de goede dingen van anderen. Zo kan ook een ongegronde uitkomst leerzaam zijn. Als een uitspraak bijvoorbeeld concrete verwijzingen bevat naar wet- en regelgeving en praktijkhandreikingen van NBA e.d. valt er veel te leren. 

Accountants voeren een publieke taak uit van groot maatschappelijk belang. Het is daarom van belang dat accountants objectief, integer, vakbekwaam en zorgvuldig te werk gaan. Wat viel je op van de klachten die zoal tegen accountants worden ingediend, wat viel tegen?
Mij is opgevallen dat andere stukken dan die normaliter in een controle- of samensteldossier zitten, relevant kunnen zijn voor de onderbouwing van de klacht of het verweer. Kantoren zouden er verstandig aan doen zich hiervan meer rekenschap te geven. Wat er zoal wordt gemaild, wat er aan gespreksverslag beschikbaar is en wel of niet wordt gedeeld met de opdrachtgever.
Mij is tegengevallen dat er best veel klachten tegen accountants op het fundamentele beginsel integriteit gegrond worden verklaard. Dat is heftig en accountants onwaardig. Ik heb meerdere klachten behandeld waarbij de opgelegde maatregel een doorhaling werd, daar denk je als kamer niet lichtzinnig over. 

Tot slot, heb je wel eens wakker gelegen van een zaak, zitting of uitspraak?
Eén keer, een soort van buikpijn, een lastig dilemma. De klacht betrof een case waar ik ernstige bedenkingen had bij de integriteit van de klagers. Daar moet je een weg in zien te vinden, want als Accountantskamer ben je er niet om recht te spreken over klagers, maar om uitspraak te doen over een klacht tegen de accountant.