“Het team van de Accountantskamer wordt flexibeler vanwege de grilliger instroom van klachten”
Foto: Michel ter Wolbeek
Beste lezer,
Het afgelopen jaar ging het in de media vaak over de rol van de accountant bij de implementatie van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). De CSRD verplicht grote ondernemingen te rapporteren over hun duurzaamheidsprestaties in het bestuursverslag. Accountants zullen over die rapportage assurance met beperkte mate van zekerheid gaan verstrekken. Hoewel de duurzaamheidsrapportage pas vanaf boekjaar 2024 verplicht is, zodat daarna pas klachten kunnen worden ingediend, heeft de Accountantskamer zich in 2023 vanuit verschillend perspectief met het duurzaamheidsthema beziggehouden.
Naast de evaluatie van duurzaamheid van het tuchtproces bij de Accountantskamer, waarover meer in de bijdrage van manager Eveline van de Beld aan dit jaarverslag, hebben wij ons verdiept in de komende duurzaamheidswet- en regelgeving inzake de rol van de samenstellende en controlerende accountant. Daarbij passeerden thema’s als ESG, (on)betrouwbare duurzaamheidsinformatie, greenwashing en frauderisicofactoren. Al met al een boeiende inkijk op de uitdagende nieuwe rol van accountants. Of we daarover klachten krijgen, ligt nog in de toekomst verscholen. Met dit jaarverslag kijk ik graag terug op het verleden, de cijfers en trends van 2023.
Het aantal in 2023 ingediende klachten tegen accountants verschilde met een instroom van 134 stuks niet veel van 2022. Toen werden er 138 klachten ingediend. Wederom zijn daarna weer klachten ingetrokken, dit jaar 24, bijvoorbeeld omdat partijen de zaak hadden geregeld. Aan het eind van 2023 zijn 54 klachten ingediend door de NBA gericht tegen accountants die niet zouden hebben voldaan aan hun verplichting om hun PE-portfolio met betrekking tot het jaar 2022 over te leggen. De NBA gaat er daarbij vanuit dat accountants niet hebben voldaan aan hun verplichting om een portfolio op te stellen conform de Nadere voorschriften permanente educatie 2019. Kennelijk zijn er accountants die na deze aansporing alsnog aan de slag zijn gegaan met hun PE-portfolio, want inmiddels zijn er 7 klachten ingetrokken. De resterende PE-klachten zullen medio 2024 op zitting worden behandeld.
Waren er in 2022 wegens niet integer handelen 5 klachten tegen accountants gegrond verklaard, in 2023 waren dat er 8. En dat terwijl de Accountantskamer in dergelijke zaken forse maatregelen oplegt. In ons vorige jaarverslag schreef een accountantslid dat hem was tegengevallen dat er best veel klachten tegen accountants op het fundamentele beginsel integriteit gegrond worden verklaard. Hij vond dat heftig en accountants onwaardig en dat ben ik met hem eens! Maar nu blijkt dat aantal nog eens te zijn toegenomen. Zo is na een gegronde klacht van het Openbaar Ministerie in vervolg op een strafrechtelijke veroordeling van een accountant een doorhaling van 10 jaar opgelegd. De accountant had gedurende een ruime periode (2013 t/m 2017) facturen in de administraties van vennootschappen opgemaakt, opgenomen en/of betaald, hoewel de omschrijvingen op die facturen niet kloppen. Daarmee had hij facturen in het maatschappelijk verkeer gebracht die valse informatie bevatten en daardoor in ernstige mate de fundamentele beginselen van integriteit en professionaliteit geschonden1. Ook een klacht tegen twee accountants die betrokken waren bij het indienen van een onjuiste aangifte omzetbelasting is gegrond verklaard, waarbij de ene accountant er bij de andere op had aangedrongen om deze aangifte wel in te dienen. Aan de accountants werd de maatregel van tijdelijke doorhaling van de inschrijving in de registers van 2 c.q. 1 maand opgelegd.
1 ECLI:NL:TACAKN:2023:31 Accountantskamer Zwolle 22/1740 Wtra AK
2 ECLI:NL:TACAKN:2023:48 Accountantskamer Zwolle 23/501 Wtra AK 23/502 Wtra AK
Ook waren er wederom relatief veel zaken waarbij accountants optraden als (partij-)adviseur en bevindingen en conclusies rapporteerden die geen deugdelijke grondslag hadden. Ook dan moet de accountant duidelijk rapporteren en voorkomen dat op basis van zijn rapport verkeerde conclusies kunnen worden getrokken. Dat geldt te meer als een accountant weet of behoort te weten dat zijn rapport zal worden gebruikt in een gerechtelijke procedure of, zoals in het onderhavige geval, dient ten behoeve van de totstandkoming van een bindend advies. De accountant moet ervoor zorgen dat zijn rapport de totstandkoming van een juist en volledig bindend advies niet belemmert, doordat het te eenzijdig is toegespitst op het belang of standpunt van de opdrachtgever. En als de accountant erop gewezen wordt dat zijn rapport informatie bevat die materieel onjuist, onvolledig of misleidend is als bedoeld in artikel 9 van de VGBA, moet hij een maatregel nemen die is gericht op het wegnemen daarvan en de informatie corrigeren.3
3 ECLI:NL:TACAKN:2023:52 Accountantskamer Zwolle 23/935 Wtra AK
Het afgelopen jaar zijn diverse klachten tegen accountants ingediend en gegrond verklaard over opdrachten waarop door de accountant Standaard 4400N Opdrachten tot het verrichten van overeengekomen specifieke werkzaamheden, was toegepast. Bij een dergelijke opdracht bepaalt de accountant in overleg met de beoogde gebruikers van zijn rapport de werkzaamheden en de uitgangspunten die voor de opdracht gelden. De beoogde gebruikers bepalen of die werkzaamheden geschikt en toereikend zijn voor het doel waarvoor zij deze willen gebruiken. Dit is een duidelijk verschil met bijvoorbeeld controle-opdrachten waarbij de accountant zelfstandig bepaalt welke werkzaamheden hij zal verrichten en of die werkzaamheden toereikend zijn voor zijn oordeel. De accountant rapporteert onder Standaard 4400N feitelijke bevindingen die volgen uit zijn werkzaamheden. De accountant doet geen uitspraak over het totale object waarop zijn werkzaamheden betrekking hebben; de accountant trekt dus geen overall-conclusie. Wel kan door de accountant op onderdelen een conclusie worden getrokken, maar de accountant moet daarbij terminologie vermijden die de indruk wekt dat een assurance-opdracht is uitgevoerd. Opvallend vaak gingen accountants de mist in met deze vereisten en is de klacht gegrond verklaard, terwijl zij ervoor hadden kunnen kiezen aan te sluiten bij Handreiking 1111, Overige opdrachten, of bij Handreiking 1127, Ondersteuning bij (potentiële) geschillen. Wellicht dat de inwerkingtreding van de herziene Standaard 4400 over overeengekomen specifieke werkzaamheden per 1 januari 2024 een duidelijker richtsnoer aan de accountancy geeft.
De gemiddelde doorlooptijd van zaken was in 2023 zo’n 7 maanden. De verwachting is dat de doorlooptijd in 2024 wat zal oplopen. Dit omdat het team van de Accountantskamer flexibeler wordt om gelijke tred te houden met de grilliger instroom van zaken die uiteindelijk op zitting worden behandeld. In 2023 heeft de Accountantskamer in 80 zaken uitspraak gedaan, waarvan er 36 (45%) gegrond zijn verklaard. Dat is een afname ten opzichte van 2022 toen bijna 78% van de klachten gegrond is verklaard.
Het aantal zaken waarin hoger beroep is ingesteld, is in 2023 nagenoeg hetzelfde gebleven. Een derde van partijen kiest ervoor in hoger beroep te gaan. In hoger beroep worden de zaken opnieuw door het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) beoordeeld. Partijen kunnen dan nieuwe feiten, gronden en verweren aandragen. In de 18 uitspraken die het CBb in 2023 heeft gedaan, heeft dat er in 3 zaken toe geleid dat de uitspraak van de Accountantskamer is vernietigd en de klacht alsnog ongegrond is verklaard. In 2 zaken is de klacht deels ongegrond verklaard. In de overige zaken is de uitspraak van Accountantskamer bekrachtigd.
Op 6 oktober 2023 hebben we in de rechtbank Overijssel, waar de Accountantskamer haar zittingen houdt, een groep Young Profs van de NBA ontvangen voor de bijeenkomst ‘Leren van tuchtrecht’. Naast een minicollege over het ontstaan en de werking van het tuchtrecht en het functioneren van de Accountantskamer is de behandeling van een zaak op een zitting nagespeeld. De jonge accountants namen daarbij zelf de rol van klager, aangeklaagde accountant of accountantslid op zich en speelden die rollen met verve! Na afloop werd de zaak samen besproken en kwamen tips & tricks aan de orde. De reacties na afloop waren: “Spannend, interessant, een evenement dat mij lang zal bijblijven”. Op verzoek van de NBA zal de Accountantskamer ook in 2024 weer een dergelijk evenement voor Young Profs organiseren. We kijken uit naar deze ontmoeting!
Binnen de Accountantskamer zijn we al enige tijd bezig met het bedenken en ontwikkelen van manieren om onze uitspraken beter vindbaar te maken en om deze goed te kunnen analyseren. In 2023 heeft stafjurist Christiaan Terwal zich beziggehouden met de vraag of AI bij ons tuchtproces gebruikt kan worden. Het hoe en wat vindt u in zijn bijdrage aan dit jaarverslag.
Tot slot, een reeks infographics illustreert de verdere kerncijfers die onder meer inzicht bieden in de zaken die de Accountantskamer in 2023 heeft behandeld.
Ik wens u veel leesplezier!
Sandra Schreuder
Voorzitter Accountantskamer
