Beste lezer,
Maakte ik mij medio 2024 zorgen over de lage instroom van het aantal zaken, werd dat door klagers in het laatste kwartaal ruimschoots goed gemaakt met als eindresultaat 105 ingediende klachten. Weliswaar zo’n dertig klachten minder dan in 2023, maar niettemin voor ons afgeslankte team een goede werkvoorraad. Opvallend is dat er afgelopen jaar geen klachten door de AFM en het OM bij de Accountantskamer zijn ingediend. Of dat samenhangt met eerder ingediende klachten tegen accountants van die organisaties, is de vraag. Het was in ieder geval een breed palet aan zaken dat in 2024 de revue passeerde. 

Onze analyse van de in 2024 afgehandelde zaken wees uit dat bij de Accountantskamer relatief veel klachten werden ingediend tegen accountants die een cliënt hebben bijgestaan in een geschil, in een juridische procedure of bij een voorgenomen transactie. De accountant treedt daarbij doorgaans op als belangenbehartiger van zijn cliënt. Dat een ontevreden partij een klacht indient, is op zichzelf beschouwd niet vreemd, maar wel valt op dat veel van deze klachten gegrond worden verklaard. Dat heeft meerdere oorzaken, waarvan de twee belangrijkste zijn: de rolopvatting en de complexe en gefragmenteerde regelgeving.

Hoewel accountants met het afleggen van de eed zweren of beloven dat zij zullen handelen in het algemeen belang, zijn zij zich niet altijd bewust van deze primaire verantwoordelijkheid. Daarbij is belangenbehartiging in de VGBA benoemd als één van de bedreigingen van de fundamentele beginselen. Dit wordt, zeker in het MKB, waar accountants vaak pal staan voor hun cliënt, niet altijd erkend en onderkend; de relatie is dan “te klef” en het algemeen belang wordt soms compleet uit het oog verloren. Daarover meer in het interview in dit jaarverslag met ons nieuwe accountantslid Dirk van de Bij RA RB, voormalig voorzitter van de klachtencommissie van de NBA.

Er is een prachtige toelichting bij de VGBA, die in de afgelopen jaren verder is uitgebreid en de accountant concrete handvatten geeft voor het naleven van de fundamentele beginselen, ook indien de accountant als belangenbehartiger optreedt. Maar dat lijkt voor een aantal accountants toch een ‘ver van mijn bed show’. Ik vraag me af of dit probleem door de NBA wordt herkend en zo ja, of er ideeën of voornemens bestaan om hierop in te spelen, door bijvoorbeeld een bewustwordingscampagne of een verplicht PE-onderwerp. 

Voor de complexe en gefragmenteerde regelgeving voor accountants is al door menigeen aandacht gevraagd. Accountants die cliënten bijstaan moeten bepalen welke specifieke beroepsreglementering in de gegeven situatie van toepassing is, zoals:

• Standaard 4400 Overeengekomen specifieke werkzaamheden
• Standaard 5500N Transactiegerelateerde Adviesdiensten, en/of de guidance in de 
• NBA-handreikingen 1111 Overige opdrachten, 1112 Persoonsgerichte onderzoeken en
  1127 Opdrachten uitgevoerd ter ondersteuning bij potentiële geschillen.

Voor de Accountantskamer is dit een hanteerbaar toetsingskader, maar voor accountants blijkt het niet altijd even eenvoudig om de juiste standaard te kiezen. Soms zijn accountants zich niet bewust dat op een opdracht een standaard van toepassing is (5500N is daarbij de grote onbekende) en soms kiezen ze de verkeerde standaard (4400 wordt nogal eens gehanteerd in situaties waar deze niet voor is bedoeld). De logische weg naar de ‘overige opdracht’ wordt niet altijd gevonden, omdat kennelijk de gedachte is dat op alle opdrachten een standaard van toepassing moet zijn. En als er dan wel een ‘overige opdracht’ wordt uitgevoerd staat de guidance uit de handreikingen niet altijd op het netvlies, ook omdat deze over meerdere handreikingen is verdeeld.

Ik heb begrepen dat handreikingen 1111 en 1127 worden herzien. De Accountantskamer zou het een goede zaak vinden om daarbij ook de knelpunten in de praktijk te betrekken zoals die in het tuchtrecht naar voren komen en een heldere combinatie van standaarden en/of handreikingen te ontwikkelen die accountants beter ondersteunt bij het maken van de juiste keuzes. Wij zijn graag bereid daarvoor onze input te leveren. 

Klachten NBA

Hoewel er geen klachten door de andere institutionele klagers werden ingediend, zijn door de NBA 36 klachten ingediend. Dat betrof zes (NVKS-)klachten tegen kwaliteitsbepalers van wie de kantoren niet door de toetsing waren gekomen. Daarnaast 30 klachten tegen accountants die niet zouden hebben voldaan aan hun verplichting om hun PE-portfolio met betrekking tot het jaar 2023 over te leggen. Dat wekt verbazing want in 2024 is in 46 PE-zaken geoordeeld dat accountants dat voor het jaar 2022 niet hadden aangetoond. Vanwege de overgang naar een ander PE-stelsel, ervan uitgaande dat dit een eenmalige omissie was, is daarbij veelal een waarschuwing opgelegd. De nieuwe klachten over het jaar 2023 die onlangs op zitting zijn behandeld laten zien dat er nog steeds accountants zijn die de eerdere waarschuwing niet ter harte hebben genomen en geen compliance verklaring hebben afgegeven. De uitspraak in deze nieuwe klachten zal rond april/mei 2025 worden gedaan. Klachten over fraude rondom de kennistoets zijn niet bij de Accountantskamer ingediend. 

Doorlooptijd en gegrondverklaring klacht 

De gemiddelde doorlooptijd is vanwege de grillige instroom en krimp van het team zoals in het vorige jaarverslag al was aangekondigd iets opgelopen, naar zo’n 8,5 maand. In 2024 zijn van de 81 zaken die op zitting zijn behandeld er maar liefst 56 (69%) gegrond bevonden en dat is een forse stijging ten opzichte van 2023 toen 46% van de klachten gegrond zijn verklaard. Die stijging is mede te wijten aan het aantal gegronde PE-klachten. In 20 zaken is volstaan met de oplegging van een waarschuwing, maar voor het overige zijn zwaardere maatregelen opgelegd waaronder 16 (al dan niet tijdelijke) doorhalingen! De reeks infographics bij dit jaarverslag bieden meer inzicht in de zaken die de Accountantskamer in 2024 heeft behandeld, welke maatregelen zijn opgelegd en welke fundamentele beginselen daarbij een rol speelden.

Hoger beroep

In 23 zaken is in 2024 hoger beroep ingesteld bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Er zijn door dat college 18 uitspraken gedaan. De doorlooptijd in hoger beroep is hoog, soms twee jaar en van een aantal (wettelijke controle) zaken weten we dat die inmiddels zo’n 3 jaren op behandeling aldaar wachten. Een advocaat deelde mij onlangs mee dat zijn klanten vaak hoger beroep aantekenen om “hun maatregel” nog een paar jaar te ontlopen. Dat vind ik een kwalijke ontwikkeling. Vanwege de lange doorlooptijd in hoger beroep heeft de klager in de eerste aanleg die de tuchtzaak aanhangig had gemaakt aanspraak gemaakt op financiële compensatie maar het CBb heeft in 2024 geoordeeld (onder verwijzing naar Europese regelgeving) dat daartoe geen rechtsgrond bestaat. Van de behandelde zaken werd één appellant niet in zijn klacht ontvangen, in 10 klachten is het oordeel van de Accountantskamer bevestigd en 4 zaken waren in hoger beroep gegrond. Er zijn 3 appellanten deels in het gelijk gesteld. 

Externe activiteiten

In september 2024 heeft de Accountantskamer wederom een groep Young Profs van de NBA ontvangen voor de bijeenkomst ‘Leren van tuchtrecht’. Naast een minicollege over het ontstaan en de werking van het tuchtrecht en het functioneren van de Accountantskamer is met de profs de behandeling van een zaak op een zitting nagespeeld. De reacties waren weer even enthousiast als in 2023 en ze vertelden dat ze de fundamentele beginselen nog meer op het netvlies zullen houden.
Daarnaast heb ik samen met ons accountantslid Ted Verkade RA een bijdrage mogen leveren aan de podcast van BusySeasonTalks over duurzaamheid, een onderwerp dat met het Onmibus-vereenvoudigingspakket ook te maken heeft gekregen met schuivende panelen. Het zal nog wel een paar jaar duren voordat de Accountantskamer met dergelijke klachten te maken krijgt.
Met een podcast voor Accountancy Vanmorgen heb ik uitleg gegeven over de verschillen tussen klacht- en tuchtrecht en met de Faculty Ethiek, Cultuur en gedrag van de NBA heb ik een boeiend gesprek gehad onder andere over de vraag wat het tuchtrecht bijdraagt aan het accountantsberoep.  

Project AI

De ontwikkeling van AI binnen de Accountantskamer heeft afgelopen jaar een vervolg gekregen. Hoewel we onze doelen hebben moeten bijstellen, is het toch gelukt een tool te ontwikkelen om onze uitspraken beter vindbaar te maken en te kunnen analyseren. Onze stafjurist Christiaan Terwal geeft in dit jaarverslag een update over die ontwikkeling.

Vooruitblik 2025
Voor dit jaar staat als speerpunt op de agenda de optimalisatie van de zaakbehandeling bij de Accountantskamer. Zaakbehandeling omvat alle activiteiten vanaf het moment dat een klacht wordt ontvangen tot en met het moment dat ik een last afgeef tot tenuitvoerlegging van de beslissing en een eventuele maatregel in het accountantsregister van de NBA of AFM wordt bijgeschreven. In het afgelopen jaar hebben we al stappen gezet in het verbeteren van het proces door toetsingskaders uit te werken en hebben we een leidraad ontwikkeld voor het bepalen van de op te leggen maatregel (project Oriëntatiepunten). We willen dit jaar tot een verdere optimalisatie komen door op een gestructureerde manier voor de stappen in het proces knelpunten en verbetermogelijkheden in kaart te brengen en daarvoor oplossingen te ontwikkelen. Te denken valt aan onderwerpen als een maximale omvang van de processtukken, de voorbereiding van de zitting en dossiertoegang voor leden buiten de Rechtspraak. Volgend jaar doe ik daarvan graag verslag.

Voor nu wens ik u veel leesplezier!

Sandra Schreuder
Voorzitter Accountantskamer